ضربه مغزی
ضربه مغزی ,ضربه مغزی و کما,ضربه مغزی چیست,ضربه مغزی شدن بازیکن مراکش,ضربه مغزی در کودکان,ضربه مغزی در اثر تصادف,ضربه مغزی بازیکن مراکش,ضربه مغزی شدید
توضیحاتی در مورد ضربه مغزی
ضربهٔ مغزی (انگلیسی: Traumatic brain injury) (با نماد اختصاری TBI) هنگامی رخ می‌دهد که یک نیروی بیرونی ترومایی بر قشر مخ وارد شود. ضربهٔ مغزی برپایهٔ شدت، سازوکار یا دیگر ویژگی‌ها طبقه‌بندی میشود. ترومای سر به دلیل شمول آسیب‌های وارد بر جمجمه و فرق سر مفهومی گسترده‌تر از ضربه مغزی دارد. ضربهٔ مغزی یکی از مهمترین و معمول‌ترین دلایل مرگ یا ناتوانی در سراسر جهان به‌شمار می‌رود. TBI در مردان بیشتر از زنان و در کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان است و عموماً به سبب تصادف، افتادن از ارتفاع و هراس روی می‌دهد. در این مطلب از سایت جسارت در مورد ضربه مغزی صحبت میکنیم امیدواریم مورد توجه قرار بگیرد.
ضربه مغزی چیست
مغز درون یک جمجمه سخت و استخوانی قرار گرفته است، لذا در برابر بسیاری از آسیب ها مصون است. اما با وجود این محافظت طبیعی، ممکن است گاهی اوقات دچار آسیب گردد. آسیب مغز می تواند بر تفکر و حتی حرکت کردن فرد نیز تاثیر داشته باشد. برخورد یک ضربه سخت به سر می تواند مغز را درون جمجمه تکان دهد و موجب کبودی، پارگی عروق خونی و یا آسیب اعصاب مغز شود. هنگامی که یک ضربه سخت به سر وارد شود، اما هیچ خونریزی رخ ندهد، نشان می دهد یک آسیب مغزی بسته رخ داده است. آسیب مغزی باز هنگامی است که یک شیء درون جمجمه فرو برود.
ضربه مغزی خفیف و شدید
ضربه مغزی می تواند خفیف و یا شدید باشد. ضربه مغزی که موجب بی هوشی نشود، یک آسیب مغزی خفیف است و به زودی بهبود می یابد. اما اگر مدت طولانی فرد بیهوش باشد، یک آسیب مغزی شدید رخ داده است. آسیب مغزی شدید می تواند به کوما و حتی مرگ فرد نیز منجر شود.
آشنایی با ضربه مغزی
ضربه مغزی، ضربه ای است که موجب می شود مغز به جلو و عقب جمجمه حرکت کند. هر گونه ضربه سختی که در اثر مثلا فوتبال و یا تصادف، به سر فرد برخورد کند، می تواند باعث ضربه مغزی گردد. اگر ضربه مغزی خفیف باشد، اما به اندازه کافی استراحت نکنید، مغز به طور کامل بهبود نمی یابد از کجا بفهمیم که ضربه مغزی رخ داده است؟ اگر بعد از سقوط از یک بلندی و یا برخورد ضربه به سر، برای چند ثانیه بیهوش شوید، نشان می دهد دچار ضربه مغزی شده اید. اما برخی افراد هم با وارد آمدن ضربه به سر، بیهوش نمی شوند. برخی از علائم زیر نشان می دهند که شما در اثر آسیب سر دچار ضربه مغزی شده اید: سرگیجه، تهوع و یا استفراغ، تاری دید، سردرد و مشکل در فکر کردن. با دیدن این علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید.
ضربه مغزی و بهبودی
بعد از ضربه مغزی باید به مغز خود استراحت بدهید، همانطور که مچ پا بعد از پیچ خوردن باید استراحت کند. اگر ضربه مغزی خفیف باشد، اما به اندازه کافی استراحت نکنید، مغز به طور کامل بهبود نمی یابد. کمی بخوابید تا مغز زمان لازم را برای بهبودی پیدا کند. زمانی که احساس بهتری داشتید، می توانید به مدرسه و یا سر کار بروید. بهتر است تا پزشک معالج به شما نگفته است، ورزش نکنید. درمان فیزیکی، شغلی و گفتاری می تواند برای آسیب های شدید مغزی مفید باشد. مشاوره با روانشناس و یا روان پزشک نیز کمک به بهتر زندگی کردن بعد از آسیب مغزی می کند.
ضربه مغزی و استخوان جمجمه
استخوان جمجمه خیلی سخت و محکم است، اما اگر ضربه سختی به آن وارد شود می تواند بشکند. اگر لبه تیز شکستگی استخوان جمجمه بر مغز فشار آورد، می تواند به بافت های مغز آسیب برساند و موجب خونریزی مغز شود. یکی از علائم شکستگی جمجمه این است که از بینی و یا گوش فرد، خون و یا مایع روشنی بیرون می آید.
ضربه مغزی و خونریزی
اگر رگ های خونی داخل مغز آسیب ببیند، دچار خونریزی می شوند. تجمع خون در مغز، یک برآمدگی به نام هماتوم را تشکیل می دهد. اگر هماتوم بر مغز وارد فشار آورد، می تواند باعث قطع جریان خون به مغز شود و نیاز به درمان فوری دارد. علائم هماتوم مغزی عبارت است از: سردر، تهوع و مشکل در حفظ تعادل بدن. تشخیص ضربه مغزی پزشک؛ حافظه، توجه و عملکرد مغز فرد را بررسی می کند. اگر آسیبی وجود داشته باشد، از فرد می خواهد اسکن مغز و ام آر آی انجام دهد. با استفاده از این روش ها، محل آسیب مشخص می شود. ضربه مغزی و حافظه فرد ضربه وارده به هر قسمت مغز می تواند ذخیره و بازیابی اطلاعاتی را تخریب کند، یعنی فرد برای مدتی حافظه اش را از دست می دهد. به همین خاطر فردی که دچار ضربه مغزی شده، مثلا روز تولد و آنچه که برای صبحانه خورده و یا تصادفی که منجر به این حادثه شده است را به یاد نمی آورد. بعد از ضربه مغزی، از دست دادن حافظه طبیعی است، اما این مشکل دائمی نیست و برطرف می گردد. اما اگر ضربه مغزی شدید باشد، مدت طولانی زمان می برد تا حافظه دوباره برگردد.
ضربه مغزی در کودکان
ضربه مغزی می تواند موجب ناتوانی و حتی مرگ کودک شود. بیشتر پسر بچه ها دچار ضربه مغزی می شوند. ضربه مغزی می تواند در اثر افتادن از روی دوچرخه در حین بازی ایجاد شود. کودکان دچار ضربه مغزی در مقایسه با کودکان همسال خود، مشکلات بیشتری در یادگیری مطالب دارند. آنها ممکن است مشکلات رفتاری و احساسی نیز داشته باشند. در مورد کودکی که تازه راه افتاده است نیز باید گفت اگر کودک بعد از زمین خوردن و افتادن، نتوانست راه برود، حتما او را نزد پزشک ببرید.
ضربه مغزی در ورزش
ضربه مغزی در ورزش هایی نظیر: فوتبال، بیسبال و هاکی رایج است. هنگامی که کودکان به سن مدرسه می رسند، در معرض خطر آسیب های ورزشی، دوچرخه سواری و تصادف می باشند. باید به کودکان خود یاد بدهید هنگام دوچرخه سواری و دیگر ورزش ها، حتما کلاه ایمنی بر سرشان بگذارند و از جاهای پر رفت و آمد مانند خیابان ها عبور نکنند.
انواع ضربه مغزی
ضربه‌هایی که تمامی مغز را درگیر می‌کنند، باعث «آسیب‌های منتشر» می‌شوند. انواع آسیب‌های منتشر عبارتند از: کانکاشن یا تکان مغزی، یک ضربه مغزی خفیف است که باعث کاهش کوتاه مدت سطح هوشیاری میشود. ضایعات منتشر آکسونی، عبارتند از برش و کشش سلول‌های عصبی در سطح سلولی. خونریزی تحت عنکبوتیه‌ی تروماتیک، به خونریزی در فضای اطراف مغز گفته میشود. در این حالت، خون روی سطح مغز پخش شده و باعث عوارض مختلفی میشود. آسیب‌هایی که به نواحی خاصی از مغز وارد می‌شوند «صدمات مغزی» کانونی نام دارند، انواع صدمات مغزی کانونی عبارتند از: کوفتگی، عبارت است از یک کبودی که به دلیل وارد آمدن ضربه شدیدی به مغز، در ناحیه‌ای از آن ایجاد میشود هماتوم، یک لخته خونی ناشی از پارگی یک رگ خونی است. هماتوم می‌تواند کوچک بوده یا رشد کند و به مغز فشار بیاورد آنوریسم مغزی، یک رگ خونی ضعیف در مغز است که گاهی اوقات به شکل غیرمنتظره‌ای پاره میشود. آنوریسم‌ها معمولاً هنگام استرس یا وارد آمدن ضربه به مغز پاره می‌شوند.
ضربه مغزی و علائم آن
علائم اگرچه تا حدود زیادی به نوع ضربه مغزی بستگی دارند، اما در کل می‌توانند شامل هر یک از موارد زیر باشند: استفراغ خواب‌آلودگی سردرد گیجی فلج کما کاهش سطح هوشیاری گشاد شدن مردمک چشم تغییرات بینایی (تاری دید یا دوبینی، عدم تحمل روشنایی، بی‌حرکت شدن چشم، نابینایی) خروج مایع مغزی نخاعی (که می‌تواند شفاف یا همراه با خون باشد) از گوش‌ها یا بینی سرگیجه مشکلات تنفسی کند شدن نبض کاهش سرعت تنفس، همراه با افزایش فشار خون وزوز گوش مشکلات شناختی نشان دادن واکنش‌های عاطفی نامناسب اختلالات گفتاری (لکنت زبان، ناتوانی در درک واژه‌ها و/یا شمرده سخن گفتن) مشکل بلع بی‌حسی یا گزگز بدن افتادگی پلک‌ها یا ضعف عضلات صورت بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
تشخیص ضربه مغزی
متخصص مغز و اعصاب ابتدا سؤالاتی را در مورد نحوه و شرایط رخ دادن آسیب پرسیده و با انجام یک معاینه، ناحیه سر را لحاظ وجود هرگونه علائم تروما از جمله کبودی یا تورم بررسی می‌کند. به علاوه، در چنین مواردی معاینه عصبی بیمار نیز ضروری است؛ در این نوع معاینه، متخصص مغز و اعصاب از معیار کُمایِ گلاسکو، که یک تست 15 نقطه‌ای برای دسته‌بندی شدت آسیب‌دیدگی به انواع خفیف، متوسط یا شدید است استفاده میشود. در اینجا، متخصص مغز و اعصاب توانایی بیمار در زمینه‌‌های زیر را بررسی می‌کند: باز کردن چشم‌ها توانایی دادن پاسخ صحیح به پرسش‌های جهت‌یابی توانایی پیروی از دستورها. در پایان اعداد به دست آمده از تمام فعالیت‌ها با یکدیگر جمع می‌شوند تا امتیاز کلی معیار کُمایِ گلاسکو به دست بیاید. سپس، متخصص مغز و اعصاب برای کمک به تشخیص، دستور به انجام آزمایش‌های بیشتری می‌دهد. این آزمایش‌ها عبارتند از: سی‌تی‌اسکن (توموگرافی رایانه‌ای) ام‌آرآی (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی) ام‌آراس (طیف‌سنجی تشدید مغناطیسی)
ضربه مغزی و مراقبت های ویژه
مراقبت‌های ویژه مغز و اعصاب عبارتند از مراقبت‌های شدیدی که برای بیماران دچار ضربه‌های مغزی بسیار خطرناک ارائه می‌شوند. تجهیزات کنترل کننده، اطلاعات ضروری مربوط به عملکردهای بدن را فراهم کرده و به هدایت درمان کمک می‌کنند. برخی از این تجهیزات کنترل کامل عملکردهای خاص مانند تنفس، تغذیه و ادرار بیمار را، تا زمانی که بدن وی بتواند آنها را بدون نیاز به کمک انجام دهد، به دست می‌گیرند. این تجهیزات عبارتند از: کنترل کننده فشار داخل جمجمه: یک کاتتر از طریق یک سوراخ بسیار کوچک وارد جمجمه شده و در داخل بطن مغز قرار می‌گیرد تا به وسیله آن فشار درون مغز اندازه‌گیری شود. کنترل کننده میزان اکسیژن مغز: در اینجا، یک کاتتر از طریق یک سوراخ بسیار کوچک وارد جمجمه شده و در داخل بافت مغز قرار می‌گیرد. این دستگاه سطح اکسیژن و دمای درون مغز را اندازه می‌گیرد. دستگاه تنفس مصنوعی: برخی از بیماران، برای آنکه بتوانند بهتر نفس بکشند، به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا می‌کنند. لوله تغذیه: بیماران هنگامی که زیر دستگاه تنفس مصنوعی قرار دارند یا سطح هوشیاریشان پایین آمده است، نمی‌توانند غذا بخورند یا مواد غذایی کافی برای رفع نیازهای خود را دریافت کنند. در چنین مواردی، یک لوله تغذیه از طریق بینی وارد معده میشود تا بیمار بتواند با آن مواد غذایی مایع و داروهای مورد نیاز خود را دریافت کند. پایش مداوم حملات تشنجی و فعالیت‌های الکتریکی مغز با استفاده از نواز مغز: یک حمله تشنجی یک تخلیه الکتریکی غیرطبیعی از مغز است؛ از نوار مغز (الکتروانسفالوگرام) برای پایش حملات تشنجی استفاده میشود.
ضربه مغزی و داروها
داروهایی که درست بعد از آسیب‌دیدگی مغز برای محدود کردن آسیب‌های ثانویه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: داروهای ادرارآور: داروهایی که با کاهش میزان مایع موجود در بافت‌ها و کمک به تخلیه آنها به صورت ادرار، باعث کاهش فشار داخل مغز می‌شوند. داروهای ضدتشنج: برای جلوگیری از هرگونه آسیب بیشتر ناشی از حملات تشنجی تجویز می‌شوند. داروهای القا کننده کما: گاهی اوقات، از آنجا که مغز در هنگام بیهوشی، برای کار کردن به اکسیژن کمتری نیاز دارد، پزشکان با استفاده از داروهایی بیماران را موقتاً به کما می‌برند. این روش خصوصاً زمانی مفید است که رگ‌های خونی به دلیل افزایش فشار داخل مغز فشرده شده و نمی‌توانند اکسیژن و مواد مغذی را در حد معمول به سلول‌های مغز برسانند.
ضربه مغزی و جراحی
گاهی اوقات برای ترمیم شکستگی‌های جمجمه، ترمیم رگ‌های خونی یا برداشتن لخته‌های بزرگ خون (هماتوم‌ها) انجام جراحی ضروری است. از جراحی برای کاهش فشار بسیار بالای داخل جمجمه نیز استفاده میشود. کرانیوتومی، عبارت است از برداشتن موقت بخشی از جمجمه که جراح مغز و اعصاب را قادر می‌سازد از طریق سوراخ ایجاد شده به مغز دسترسی داشته و آسیب‌دیدگی را ترمیم کند. کرانیکتومی دکمپرسیو، عبارت است از برداشتن بخش بزرگی از استخوان که به مغز اجازه می‌دهد ورم کرده و منبسط شود. سپس، بافت بیولوژیکی خاصی روی قسمت نمایان شده مغز قرار داده شده و پوست بسته میشود. اعمال جراحی دیگری که از آنها برای بهبودی بیمار کمک گرفته میشود عبارتند از: تراکئوتومی، که در آن با ایجاد برش کوچکی در گردن یک لوله تنفس مستقیماً در نای بیمار قرار می‌گیرد. گاستروستومی به روش آندوسکوپی از طریق پوست، که در آن لوله‌ای مستقیماً به درون معده فرستاده میشود.